جهش تولید و فرصتهای پیش رو

مسئله اقتصاد و اهمیت آن، چالش‌های موجود در حوزه‌های سیاست‌گذاری و اجرا در این حوزه، سبب شد شعار نوروزی سال ۱۳۹۹ نیز همانند سال‌های گذشته از سوی مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) مرتبط با مباحث اقتصادی انتخاب شود.
قرآن کریم در سوره نساء ثروت را عامل پایایی فرد و جامعه می‌داند و می‌فرماید: «وَلاَ تُؤْتُواْ السُّفَهَاء أَمْوَالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللّهُ لَکُمْ قِیَاماً؛ اموال خود را که خداوند وسیله قوام زندگى شما قرار داده، به دست سفیهان نسپارید.»
با توجه به اهمیت اقتصاد، حل مسائل پیش رو مستلزم بررسی دقیق علمی تمامی مؤلفه‌های تأثیرگذار آن بوده که از یک منظر می‌توان با طرح تهدید‌ها و فرصت‌های فرارو به آن پرداخت؛ تهدیدهایی، چون دیوان‌سالاری اداری به همراه اقیانوسی از قوانین، بخشنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و ضوابط متفاوت و حتی متضاد، وجود خلأ‌های قانونی و... موجب یأس سرمایه‌گذاران و فضای کسب‌وکار شد. اما در این مبحث کوتاه باهدف امیدآفرینی، صرفاً به فرصت‌های موجود برای ایجاد جهش در تولید در ذیل اشاره می‌شود:

وجود منابع بکر و بی‌کران در ایران
گرچه برخی از کشور‌های توسعه‌یافته عواملی، چون محیط‌زیست، بهداشت و سلامت عمومی، امید به زندگی و... را به‌عنوان مهم‌ترین شاخصه توسعه‌یافتگی خود می‌دانند، اما شاخصه‌های دیگری نیز وجود دارند که در صورت استفاده هدفمند می‌توانند به یک ثروت پایداری برای کشور تبدیل شوند. جمهوری اسلامی ایران جزء کشور‌هایی است که علاوه بر موارد فوق دارای منابع طبیعی بکر است که باید به مردم معرفی شود و دانشگاه‌ها و نخبگانی علمی کشور می‌بایست ایده پردازی، خلاقیت و کارآفرینی را در اولویت اقدام‌های خویش قرار دهند و نگاه خود را به سمت منابع داخلی متمرکز کنند.
ایران با دارا بودن یک درصد جمعیت جهان، حدود ۱۰ درصد منابع دنیا را در خود جای‌داده است، موقعیت استثنائی جغرافیایی میان شرق و غرب و شمال و جنوب، بازار بزرگ ملّی و منطقه‌ای با داشتن ۱۵ همسایه با ۶۰۰ میلیون جمعیت، سواحل دریایی طولانی، حاصلخیزی زمین با محصولات متنوّع کشاورزی و باغی بخش‌هایی از ظرفیت‌های کشور است و گفته شده است که ایران از نظر ظرفیت‌های استفاده‌نشده طبیعی و انسانی در رتبه اوّل جهان است.
فرهیختگان، مدیران و متولیان امر باید این مهم را برای مردم تبیین کنند که چه منابع بیکرانی در ایران وجود دارد و این‌ها می‌تواند عامل ثروت و فرصت شود. از طرفی در روستا‌ها نیز علاوه بر کشاورزی ظرفیت‌های فراوان دیگری نظیر منابع طبیعی، گیاهان دارویی، معماری، موسیقی، روایت‌های مستند و غذا‌ها وجود دارد که جزو ثروت‌های روستا‌ها محسوب می‌شوند و با تأکید بر لزوم آگاه‌سازی و آموزش روستاییان با شناختن کشت و زرع‌های متناسب با ظرفیت هر منطقه از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کرد. جذب گردشگر و ایجاد اشتغال از این راه با معرفی این سرمایه عظیم فرصت‌های دیگری برای توسعه صنعت توریسم است.

جایگاه علمی ایران
بر اساس مستندات موجود دانشمندان، پژوهشگران و استادان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور همانند گذشته منویات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) را به موضوع مولد بودن علم در دانشگاه‏ها موردتوجه قرار داده و بیانات ایشان را سرلوحه تمامی امور آموزشی و پژوهشی خود قراردادند، از طرفی، هسته اصلی تصمیم‌گیری‌های مهم و کلان پژوهشی کشور در وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت درمان و آموزش پزشکی است. بررسی و تحلیل جدیدترین داده‌های استخراج‌شده از پایگاه استنادی وب‏گاه علم (WOS) در خصوص تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران حکایت از عملکرد منحصربه‌فرد پژوهشگران و دانشمندان ایرانی دارد؛ کسب رتبه اول تولید علم در جهان اسلام و اختصاص بیش از ۲۲ درصد تولیدات علمی کشور‌های اسلامی بر اساس داده‌های مستخرج از معتبرترین پایگاه استنادی جهان (ISI)، ثبت بیش از ۲۵ هزار و ۵۰۰ مدرک در این پایگاه و قرار گرفتن در زمره ۱۵ کشور برتر دنیا از منظر تولید علم جزء افتخارات ایران است.
همچنین کسب موفقیت‌های فراوان در دانش هسته‌ای، رادیو دارو، موفقیت در سلول‌های بنیادی در پیوند‌های مغز و استخوان، پوست و ترمیم بافت آسیب‌دیده قلب و ترمیم ضایعات نخاعی، پیوند قرنیه چشم، تولید سلول‌های بنیادی جنین و علم شبیه‌سازی، هوافضا و بسیاری از علوم دیگر فرصت‌های فراوانی است که بارقه امید را در دل‌های پاک جوانان این کشور ایجاد کرد.

وجود مدیران باتجربه
مدیران مؤمن و دلسوز نظام که با تخصص موردنیاز که فرازوفرود‌های چهل‌ساله نظام جمهوری اسلامی ایران را از نزدیک لمس کرده‌اند، نباید با طرح برخی مباحث غیر کارشناسی از چرخه خدمت حذف شوند؛ این بخش از مدیران در پیروزی انقلاب، سال‌های دفاع مقدس، دوره سنگین تحریم‌ها در خط مقدم مبارزه بودند و توانستند در شرایط گوناگون کشور را به مرحله گام دوم انقلاب برسانند.
همان‌گونه که مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) فرمودند؛ نباید به بهانه جوان‌گرایی از خدمات و تجربه افراد پا به سن گذاشته غافل شد.
حضرت علی (ع) در نهج‌البلاغه فرمودند: رَأْیُ الشیخ اَحَبُّ اِلَیَّ مِنْ جَلَدِ الغُلامِ وَ رُوِیَ مِنْ مَشْهَدِ الْغُلَامِ. اندیشۀ روشن پیرمرد، نزد من از قوت و نیرومندی جوانان محبوب‌تر است. در نظر واقع‌بین حضرت علی (ع) رأی صائب و عقل روشن پیران، بر نیرومندی و تندکاری جوانان برتری دارد. بنابراین، امروز این مدیران باتجربه در بخش‌های مختلف مشغول به کار هستند که می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب از آنان استفاده نمود.

وجود جوانان نخبه انقلابی
مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در بیانیه گام دوم انقلاب، مهم‌ترین ظرفیت امیدبخش کشور را نیروی انسانی مستعد و کارآمد با زیربنای عمیق و اصیل ایمانی و دینی معرفی نمودند. جمعیت جوان زیر ۴۰ سال که بخش مهمی از آن نتیجه موج جمعیتی ایجادشده در دهه ۶۰ است، فرصت ارزشمندی برای کشور است.
۳۶ میلیون نفر در سنین میانه ۱۵ و ۴۰ سالگی، نزدیک به ۱۴ میلیون نفر دارای تحصیلات عالی، رتبه‌ی دوّم جهان در دانش‌آموختگان علوم و مهندسی، انبوه جوانانی که باروحیه‌ی انقلابی رشد کرده و آماده تلاش جهادی برای کشورند و جمع چشمگیر جوانان محقق و اندیشمندی که به آفرینش‌های علمی و فرهنگی و صنعتی و در عرصه‌های دین، اخلاق، معنویت و عدالت سرآمد بوده و روحیه انقلابی و عمل جهادی در آنان موج می‌زند، ثروت عظیمی برای کشور است که هیچ اندوخته مادی با آن قابل‌مقایسه نیست.

انسجام اجتماعی
انقلاب اسلامی بر اساس مؤلفه‌های مردم مداری، دین‌داری، ولایت، اقتدارطلبی و آرمان‌خواهی اسلامی شکل‌گرفته است که خواهان رشد عقلانیت معطوف به پیشرفت مستقل و خوداتکا و متوازن است. برای کشوری که حدود یک دهه درگیر جنگ بوده و سالیان متمادی در معرض تحریم‌ها قرار دارد و حتی چند سالی نیز رکود را تجربه کرده است، ایجاد جهش در تولید اهمیتی مضاعف دارد؛ چراکه یک اقتصاد قدرتمند و پویا می‌تواند رفاه اجتماعی را برای مردم به ارمغان آورده و پیش برنده اقتدار ملی باشد.
در چنین شرایطی ایجاد انسجام در سیاست‌گذاری‌ها و سایر بخش‌های اجرایی اولویت مهم است. در واقع جهش تولید نیازمند یک بخش کارآفرین و سرمایه‌گذار، یک بدنه نیروی انسانی متخصص و باانگیزه در سطوح مختلف، مجموعه قوانین و مقررات پشتیبان و از همه مهم‌تر منابع مالی مکفی است.
در کنار این نیاز‌های ضروری و بایسته یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های اثربخش مشارکت هوشمندانه مردم با بصیرت است؛ علی (ع) فرمودند: علی العاقل ان یکون بصیراً بزمانه، مردم با بصیرت ایران اسلامی در چهل سال گذشته با مشارکت سیاسی، فرهنگی و اقتصادی همواره انسجام اجتماعی را به نماش گذاشت.

وجود امنیت پایدار در کشور
بی‌شک مهم‌ترین بخش تحول در همه بخش‌های کشور امنیت است و هیچ عنصری برای توسعه و تکامل یک جامعه و همچنین شکوفایی استعداد‌ها در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی مهم‌تر از عنصر امنیت و ایجاد آرامش لازم در جامعه نیست.
به بیانی دیگر هرگونه توسعه اجتماعی، خلاقیت و نوآوری، رفاه و خدمات، سازندگی و بالندگی بدون امنیت امکان‌پذیر نیست؛ به همین دلیل خداوند متعال در سوره نور امنیت را در کنار عبودیت و بندگی معرفی می‌کند؛ لذا هیچ کشوری به رشد، توسعه و بالندگی نخواهد رسید، مگر اینکه در برنامه‌ریزی‌های کلان خود برای امنیت جایگاه ویژه‌ای پیش‌بینی کند؛ دشمنان انقلاب اسلامی ناامنی در کشور را با برنامه‌ریزی‌های هدفمند در دو بعد دنبال می‌کنند؛ از یکسو تهدید‌های فراوان و تحریم‌های ظالمانه را به‌صورت گسترده در دستور دارند و از سویی دیگر با توجه به تنوع قومیت‌ها و وجود برخی عناصر ناراضی، ایجاد اختلاف‌ها و آشوب‌های داخلی را به بهانه‌های گوناگون شعله‌ور می‌کنند.
البته به مدد الهی، هوشمندی آحاد مردم و دلسوزان نظام و تلاش دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی به‌خصوص نیروی انتظامی که مسئولیت اصلی تأمین امنیت را بر عهده دارد، در اقصی نقاط کشور مردم ما از نعمت امنیت برخوردارند؛ دولت نیز باید امنیت سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را با وضع قوانین بهتر فراهم نماید.
نتیجه: با توجه به فرصت‌های بی‌شمار پیش رو، می‌توان با اصلاح قوانین دست و پاگیر و سیستم ناکارآمد دیوان‌سالار، اصلاح ساختار تولید ملی، توجه به دولت الکترونیک، کسب و کار‌های کوچک و خانگی از طریق ایجاد رقابت سالم، برنامه‌ریزی علمی برای منابع طبیعی و جلوگیری از خام فروشی، گسترش صنایع تبدیلی و بسته‌بندی در بخش کشاورزی، توسعه کشت گلخانه‌ای، افزایش تولید آبزیان در قفس، انضباط مالی، اصلاح نظام بانکی و بیمه‌ای، جمع‌آوری سرمایه‌های سرگردان، شعار سال را محقق کرد.